8 Bài học kinh doanh từ tựa game AOE

Tác giả: Việt Hoàng

Bài viết nói chung về cả dòng game AOE chứ không riêng phiên bản Original nhé!

AOE Original – Một tựa game đã gắn liền với không biết bao nhiêu game thủ Việt từ đầu những năm 2000. Đây cũng là một trong những tựa game sống dai nhất. Nếu lấy mốc mỗi hệ máy Console là một thế hệ game. Vậy thì tựa game này đã trường tồn qua 4 thế hệ rồi (khoảng 24 năm). Càng khó hiểu ở chỗ, nếu như những game hiện nay cần phải Update cập nhật liên tục. Thì cái game này nó vẫn thế hơn 20 năm rồi. Các giải đấu vẫn liên tục được tổ chức với quy mô chuyên nghiệp thu hút cả chục ngàn người xem trực tuyến. Đây là kết quả của cả một cộng đồng những người chơi trung thành với tựa game này.

AOE cũng là một trong những tựa game nổi tiếng, tập trung những cá nhân có cái đầu nhiều sạn nhất Việt Nam. Nó đòi hỏi người chơi phải quản lý và vận hành cả một đất nước. Từ kinh tế cho đến quân sự. Không một hướng dẫn hay lối đánh cụ thể nào được giới thiệu ở đầu mỗi game đấu. Mọi thứ đều từ thử và sai và lại thử để có.

Cá nhân mình đến với tựa game này, cũng phải chật vật một thời gian đầu tự mày mò, tìm hiểu, mới có thể chơi được. Đây cũng là thử thách có thể giết chết sự kiên nhẫn của bất kỳ game thủ nào. Nhưng nếu bạn đã vượt qua được. Thì AOE Original nói riêng và cả dòng game AOE nói chung không chỉ rất hay, mà còn dạy chúng ta những triết lý có thể áp dụng được trong kinh doanh và vận hành doanh nghiệp. Vậy những triết lý đó là gì, tất cả sẽ có ngay dưới đây nhé!

1. KHAI THÁC THẾ MẠNH HIỆU QUẢ
   

   Khi chơi AOE, việc tìm kiếm và khai thác tài nguyên là điều bạn bắt buộc phải làm. Những thứ cần thiết như gỗ, lương thực, đá, vàng. Và tất cả những tài nguyên này đều có giới hạn. Mỗi một trận đấu, lại là một bản đồ hoàn toàn ngẫu nhiên. Cho nên việc các bạn có thể nhớ được vị trí các tài nguyên, là điều hoàn toàn không có.

   

   Trong kinh doanh, tài nguyên có thể là vốn đầu tư, nguồn hàng, nhân viên giỏi hay một vị trí đắc địa, thị trường ngách… Bạn sẽ phải luôn tìm kiếm và khai thác chúng liên tục. Tất cả giống như nhiên liệu để vận hành một đế chế khổng lồ vậy.

2. YẾU TỐ NHÂN SỰ VÀ ĐIỀU HƯỚNG NGUỒN NHÂN LỰC
   

   Khác với game chiến thuật Moba. AOE và những game RTS tương tự yêu cầu bạn phải điều khiển không chỉ một đối tượng. Mà là hàng trăm đối tượng đơn lẻ. Từ những nông dân làm thực, khai thác khoáng sản cho đến từng đơn vị quân một. Nếu như bạn là người mới chơi thì đây là một trong những yếu tố gây nhiễu, đủ khiến bạn phải bối rối. Khi mà chỉ một đơn vị đứng yên thôi, sẽ dẫn đến một sự lãng phí nhân lực vô cùng lớn về lâu dài. Hoặc đơn giản là tập trung khai thác những thứ chưa thực sự cần thiết.

   

   
   
   

   Trong AOE, không có một tài nguyên nào quan trọng hơn số còn lại. Tất cả đều phụ thuộc vào loại quân, thời điểm và chiến thuật của bạn. Ví dụ nếu bạn đánh ở map có biển thì đôi khi gỗ còn quý hơn vàng. Cũng vì thế mà những trận thủy chiến để chiếm đóng những khu vực có nhiều gỗ  trên bản đồ sẽ được đẩy lên cao hơn. Và bạn sẽ phải luôn thay đổi, bố trí nguồn nhân lực làm việc dựa theo tình hình thực tế.

   Nhân lực trong tổ chức cũng tương tự như thế. Mỗi cá nhân trong công ty đều đóng vai trò mật thiết trong sự phát triển của cả doanh nghiệp. Không phải ngẫu nhiên mà việc tuyển dụng nhân sự ngày nay lại khắt khe đến như vậy. Ngay cả điều hướng nguồn nhân lực để vận hành kinh doanh theo theo tình hình thực tế cũng là một bài toán khó. Nó đòi hỏi sự linh hoạt và nhạy cảm với thương trường của người quản lý. Đặc biệt là khi tài nguyên và cơ hội luôn có hạn. Nếu như chậm chân, bạn sẽ để đối thủ dẫn trước mình với lợi thế lớn hơn rất nhiều.

3. KIỂM SOÁT TẦM NHÌN CỦA BẠN
   

   Tầm nhìn cũng được xem là lợi thế trong tất cả các game chiến thuật. Có tầm nhìn là có lợi thế. Trong AOE, tầm nhìn đặc biệt quan trọng. Bởi mỗi trận đấu lại là một map ngẫu nhiên. Có tầm nhìn bạn sẽ có tài nguyên, hiểu được địa thế nhà mình và đối phương. Từ đó bạn có thể đưa ra chiến thuật phù hợp. Bạn biết được đâu là điểm yếu, đâu là những nơi địch sẽ tiến đánh đầu tiên. Cũng như đường tiếp tế cho quân đồng minh khi có vận sự xảy ra. Vì vậy bạn cần xây dựng nhà cửa, tháp canh và cho ngựa (scout) đi dò để có được tầm nhìn càng sớm càng tốt.

   

   Đối với kinh doanh cũng tương tự. Tầm nhìn và sự thấu hiểu về thị trường là một yếu tố tiên quyết để bạn luôn có phương án mà thay đổi chiến thuật sao cho phù hợp. Tầm nhìn trong kinh doanh chính thông tin. Càng có nhiều thông tin sớm và chất lượng, bạn sẽ càng có lợi thế. Ngược lại, với những thông tin chậm hoặc không chính xác sẽ dẫn đến những quyết định sai lầm. Và thất bại là điều không thể tránh khỏi.
   

4. BẢO VỆ ĐẾ CHẾ CỦA BẠN

   “Muốn hòa bình hãy chuẩn bị cho chiến tranh” – Vegetius Renatus

   Bạn không thể chỉ tấn công mà không có phòng thủ. Bởi quân đội và đồng minh của đối phương có thể sẵn sàng đánh úp bất cứ lúc nào. Điều đáng nói ở đây là không có một sự chuẩn bị nào là hoàn hảo cả. Đó là lý do tại sao AOE cho phép bạn nâng cấp tháp canh và tường thành của mình. Mỗi một hệ thống phòng thủ cũng chỉ có thể đáp ứng tốt tại một thời điểm mà thôi. Với số lượng lớn quân địch được trang bị vũ khí hạng nặng như Ballista. Thì việc thổi tung một nền văn minh chỉ còn là vấn đề thời gian.

   

   Thi đấu chuyên nghiệp thì không được chơi đổ bể tông, cho nên hàng phòng thủ thường lại là chính những đạo quân được đặt ở gần khu vực trọng điểm. Nông dân cũng thường được bố trí sẵn sàng đường lui để di cư, tránh những đợt càn của quân địch.

   

   Trong kinh doanh cũng thế, nếu bạn không bảo vệ đế chế của mình. Thì dù lớn đến mấy cũng sụp đổ. Chúng ta không còn khái niệm Too big to die như ngày trước trong thời đại hiện nay. Điều này càng được thể hiện rõ hơn qua những vụ kiện tụng liên quan đến các công ty lớn. Khi mà người lãnh đạo lúc này phải đứng ra để bảo vệ đứa con tinh thần trước nguy cơ bị phá sản. Như vụ Cambridge analytica năm 2018 của Facebook, hay vụ kiện chống độc quyền của Standard Oil. John đã không có được may mắn như Zuckerberg, khi ông buộc phải chia nhỏ Standard Oil thành nhiều công ty con.

5. KỲ QUAN ???
   

   Vâng là nhà BO. Và nó bị cấm trong thi đấu chuyên nghiệp. Bởi vì nó làm mất cân bằng cho trò chơi. Để xây dựng được nhà BO, bạn cần có 1000 đá, vàng và gỗ cũng như số lượng thợ xây đủ nhiều, để chắc chắn rằng BO sẽ hoàn thành xong sớm nhất có thể. Đây là kiến trúc mất nhiều thời gian xây dựng.

   Ngay khi bạn đặt móng, BO sẽ tự động lộ diện trên bản đồ. Tất cả quân địch và đồng minh đều có thể thấy. Và một khi đã xong, nó sẽ đếm ngược 2000 giây. Quân đội và đồng minh của địch sẽ thua nếu không thể phá hủy nó trong khoảng thời gian nói trên. Điều này buộc các phe cánh cần làm điều gì đó. Phía bạn cần phải xây dựng và bảo vệ. Còn phía địch và đồng minh của họ sẽ đưa toàn bộ quân đội tinh nhuệ nhất, và đẩy thẳng vào nhà của bạn từ tất cả các hướng. 

   

   Mặc dù bị cấm, nhưng trên thực tế đây lại là một yếu tố có thật trong kinh doanh. Rất nhiều công ty đã suy tàn vì không thể đáp ứng được thời cuộc. Kỳ quan trong kinh doanh chính là lợi thế cạnh tranh của bạn so với đối thủ. Những đối thủ mới mọc lên như nấm. Một cuộc chiến hoàn toàn cân sức. Một bên là những công ty với mô hình kinh doanh đã được khẳng định trên thị trường, nguồn lực tài chính dồi dào. Được điều hành bởi những cáo già có kinh nghiệm nhiều năm trên thương trường. Với một bên là những Start-up có mô hình kinh doanh mới mẻ, được vận hành bởi những con người có kinh nghiệm phù hợp với bối cảnh hiện đại hơn.

   Đó là cách mà Tesla vượt tất cả các ông lớn trong ngành xe hơi để trở thành công ty xe hơi có giá trị nhất thế giới. Dù Tesla mới chỉ tồn tại được 20 năm trên thương trường. Con số này khiêm tốn hơn rất nhiều so với Toyota 50 năm hay Ford 120 năm.

6. HIỂU BẢN THÂN. HIỂU ĐỐI PHƯƠNG
   

   “Master yourself. Master your enemies” – Leesin
   
   Trong AOE có 16 nền văn minh tất cả. (Bản Original). Mỗi quốc gia sẽ có một lợi thế riêng. Bạn chỉ có thể chơi giỏi khi bạn thực sự hiểu được điểm mạnh và điểm yếu của quốc gia mình đang chơi. Ví dụ như Yamoto (Quân Nhật) sẽ mạnh về đánh chém hơn so với quân Greek (Hy Lạp).

   

   Kinh doanh cũng vậy. Hiểu được thế mạnh và điểm yếu của mình cũng như đối phương, bạn mới có thể đưa ra những quyết định phù hợp. Bạn càng biết rõ bao nhiêu thì bạn sẽ càng có những quyết định đứng đắn bấy nhiêu. Lấy ví dụ trong chiến tranh Việt Nam, nếu chọn solo về quân lực trực tiếp thì ta đã không có được chiến thắng như ngày hôm nay.

7. TẦM QUAN TRỌNG CỦA NGUỒN LỰC TÀI CHÍNH
   

   Nền kinh tế tốt sẽ đóng vai trò như một nền tảng vững chắc để xây dựng quân đội chuẩn bị cho cuộc chiến trong AOE. Nếu lực lượng quân đội của bạn lớn nhưng nguồn cung ở hậu phương không đảm bảo và được duy trì ổn định. Rất có thể sau một vài pha giao tranh, quân địch sẽ dành được lợi thế, để đẩy lùi và càn sạch cả đế chế của bạn.

   

   Có kinh tế, bạn mới có thể nâng cấp trang bị cũng như công nghệ cho quân đội của mình. Từ cung lửa, bắn chặn, khiên, rìu… Ngay cả trao đổi, giao thương với đồng minh cũng rất quan trọng. Ví dụ quân đội của bạn ở quá xa để tiến đánh một nền văn minh nào đó ở phía bên kia bản đồ. Việc bơm viện trợ để đồng minh gần đó để có thêm lợi thế tiến đánh quân địch là điều thực sự cần thiết.

   Trong kinh doanh, tiềm lực về kinh tế cho phép bạn thực hiện được những nước đi có tầm cỡ. Bạn cần hiểu rằng, có tầm nhìn nhưng không có lực thì cũng không thể thực hiện được. Nguồn lực tài chính cũng giúp bạn thu hút được nhiều người tài hơn. Nhờ cơ chế lương và khen thưởng cùng chế độ đãi ngộ xứng đáng. Hay một ví dụ khác, như những sàn thương mại điện tử hiện nay đang chủ động lỗ hàng năm và coi đó như một chi phí thu hút người tiêu dùng giai đoạn đầu. Một cửa hàng bình thường thực sự khó mà có thể áp dụng phương pháp này bởi họ không thể đủ tiền cho một khoảng thời gian chịu lỗ dài như vậy.

8. THÔNG TIN, THÔNG TIN và THÔNG TIN

   Ngoài tầm nhìn thì thông tin từ các chỉ số trong Timeline cũng là yếu tố đặc biệt quan trọng mà các bạn cần phải quan tâm. Bởi có những thông tin mà tầm nhìn thôi chưa đủ để khái quát được cho bạn. Cũng có những khu vực địch đóng quân mà bạn không thể cho ngựa dò của mình đi vào được. Nhưng thật may, ta có bảng Achivements (Timeline). Qua đó bạn có thể đọc và phân tích số liệu để biết nên đánh như thế nào cho hợp lý. Thậm chí là phán đoán được tài nguyên ở một vài vị trí mà bạn đang nghi ngờ.

   

   Trong kinh doanh đây chính là bảng báo cáo tài chính và những tài liệu liên quan đến một công ty. Từ việc đọc hiểu tài liệu, bạn có thể phát hiện những yếu tố bất thường hoặc những chỉ số mà bạn cho là quan trọng. Những chỉ số này vẫn luôn chỉ là thông tin sơ cấp. Bạn vẫn cẩn phải phân tích là phán đoán để có được những chiến thuật hợp lý.

LỜI KẾT

Đế chế thực sự là một tựa game hay. Bởi mỗi một trận đấu lại là một thế cờ. Mỗi thế cờ lại là một cách đánh. Mỗi cách đánh lại là một kết quả. Đó cũng là một trong hai lý do tại sao cả dòng game này lại có sức hút đến như thế. Bài viết bên trên chỉ là ý kiến cá nhân của mình. Cũng như tham khảo thêm “8 Things ‘Age of Empires’ can Teach You about Running a Business”. CEO Jayneel Patel năm 2014. Dù sao thì chúng ta cũng không thể phủ nhận rằng, game không chỉ đưa đến một góc nhìn đa chiều về thế giới xung quanh ta. Mà còn truyền tải nó một cách vô cùng nghệ thuật. Cuối cùng thì xin chào và hẹn gặp lại các bạn trong những bài viết tiếp theo !